Herensteeg en de Zuidpool of Antarctica

Antarctica wordt ook wel aangeduid met de naam Zuidpool. De regio staat bekend als de koudste op aarde. De bevolking wordt op ongeveer 1000 mensen geschat. Er zijn onderzoeksstations gestationeerd uit verschillende landen.

Over het beheer van het continent is een verdrag opgesteld. Wat verder opvalt zijn de vele meren onder het ijs met zoet water, waarvan het Vostok Meer erg opmerkelijk is. Er komt maar bijzonder weinig plantengroei voor, maar het dierenleven is gevarieerder.

Antarctis
Het land en de zeeën om Antarctica worden gezamenlijk aangeduid als Antarctis. Het gaat dan om het gebied rond de Zuidpool van de aarde dat wordt omringd door de Grote Oceaan en de Indische Oceaan. Het gebied is qua oppervlakte het vijfde grootste continent.

Antarctica staat bekend als de koudste plek op aarde. De laagste temperatuur die er officieel ooit gemeten is, -88°C, was op de Zuidpool. Op grotere hoogten komen sporadisch nog lagere temperaturen voor.

Het meeste ijs op Antarctica is volgens wetenschappers meer dan honderdduizend jaar oud. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs maar liefst 4776 meter dik.

Maar niet heel Antarctica heeft al die tijd onder het ijs gelegen. Een Brits-Zweedse expeditie ontdekte in 1949 dat grote delen van Antarctica, zoals Dronning Maud Land, tot ongeveer 10.000 jaar voor Christus nog gevrijwaard waren van ijs.

Bewoners
Er zijn geen is permanente bevolking aanwezig, maar een aantal landen houdt onafgebroken onderzoeksstations open. Het aantal bewoners van Antarctica wordt geschat op ten minste 1000. Dit aantal verschilt wel per seizoen.

Flora en fauna
Op Antarctica groeien maar een klein aantal plantensoorten. Dit zijn mossen, korstmossen en twee soorten bloeiende planten. De dierenwereld is wel veel gevarieerder.

Lake Vostok
Onder het ijs van Antarctica bevinden zich tientallen meren met zoet water. Het grootste daarvan is Lake Vostok. Het bevindt zich in de buurt van de Russische basis Vostok onder een bijna 4 kilometer dikke ijslaag.

Het zou nog niet helemaal duidelijk wat de oorzaak ervan is dat dit meer niet bevriest. Het vermoeden bestaat dat het een “smeltwaterlens” is. Door de combinatie van hoge druk door het bovenliggende ijs en de aardwarmte van beneden bevriest het niet.

Er wordt vermoed dat Lake Vostok ongeveer 25 miljoen jaar geleden is afgesneden van lucht en zonlicht. Het meer is tot 670 meter diep.

Verdrag
Er zijn veel landen die aanspraak maken op het territorium van het continent en verschillende landen hebben daarover een overeenkomst gesloten.

In 1959 werd het “Verdrag inzake Antarctica” afgesloten door Argentinië, Australië, België, Chili, Frankrijk, Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Zuid-Afrika, de voormalige Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië.

Bij het verdrag sloten zich later Brazilië, de voormalige Duitse Democratische Republiek, Roemenië, Polen, het voorbije Tsjecho-Slowakije, Denemarken en Nederland aan. Het werd op 23 juni 1961 van kracht.

In het verdrag is vastgelegd dat Antarctica uitsluitend vreedzaam gebruikt mag worden. Militaire operaties, steunpunten en versterkingen zijn evenals kernwapenexplosies verboden. Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek wordt internationaal samengewerkt.

In het Antarcticaverdrag waren geen regelingen opgenomen over het winnen van de natuurlijke rijkdommen van Antarctica, die als immens te boek staan.

Daarom werden in 1991 in Madrid door de 26 stemgerechtigde aanvullende afspraken gemaakt dat er de eerstvolgende 50 jaar geen mijnbouwactiviteiten toe zijn gestaan.

Ontdekking
Ondanks dat er al lang werd vermoed dat er een zuidelijk continent zou bestaan, werd Antarctica pas in 1820 ontdekt. In 1911 bereikte de Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen als eerste de Zuidpool.